قلیان چیست؟ آشنایی با انواع قلیان

قلیان وسیله‌ای قدیمی است که پیشینه آن به سال‌ها قبل باز می‌گردد و ایرانیان آن را برای کشیدن تنباکو اختراع کردند. هنگام استفاده از قلیان تنباکو را در کاسه آن قرار داده و دود حاصل از تماس آن با حرارت زغال را به وسیله شلنگ، مورد استعمال قرار می‌دهند. تنباکوهایی که برای کشیدن قلیان استفاده می‌شوند، دارای انواع مختلفی هستند. در بین ایرانیان تنباکوهای خوانسار و برازجان از شهرت خاصی برخوردارند. اخیرا نیز تنباکوهای میوه‌ای در طعم‌های مختلف و متنوع در بین مردم به خصوص جوانان محبوبیت زیادی به دست آورده‌اند. اکثر مصرف‌کنندگان قلیان از مضرات دود قلیان اطلاع ندادند و گمان می‌کنند که ضرر قلیان خیلی کمتر از سیگار است. در حالی که ترکیبات دود قلیان و دود سیگار تقریبا مشابه هستند و عوارض کشیدن هر دو یکسان می‌باشد.

1- آشنایی با اجزای قلیان

بادگیر قلیان: وسیله‌ای است که روی سری قلیان قرار می‌گیرد تا از تماس هوا و باد با زغال جلوگیری کند.

آتشدان یا سری قلیان: این بخش از قلیان به تنه وصل می‌شود. سری مهم‌ترین بخش قلیان به شمار رفته و معمولا از جنس سفال یا سیلیکون می‌باشد. در واقع سری قلیان محل قرار دادن زغال و تنباکو است.

تنه یا میانه قلیان: جنس میانه معمولا از جنس فلز برنج یا چوب و گاهی کریستالی می باشد. حکاکی بر روی چوب و فلز باعث زیباتر شدن قلیان می‌شود‌. میانه از بالا به سری قلیان و از پایین به کوزه قلیان وصل می‌شود.

کوزه قلیان: کوزه قلیان در انواع مختلفی تولید می‌شود‌. جنس کوزه می‌تواند از سفال، چوب، شیشه، سنگ، چینی باشد. از کدو، نارگیل، آناناس و میوه‌های دیگر نیز می‌توان به عنوان کوزه قلیان استفاده کرد. کوزه‌ها نیز مانند تنه قلیان تزئین می‌شوند. درون کوزه قلیان آب می‌ریزند و صدای قل قل قلیان به دلیل وجود آب در کوزه قلیان می‌باشد. در واقع آب نقش فیلترکننده دود را بر عهده دارد.

میلاب قلیان: یک قطعه میله‌ای است که به زیر میانه قلیان متصل شده و در داخل آب کوزه قلیان قرار گرفته است. در حقیقت عامل ایجاد صدای قل قل آب در کوزه قلیان میلاب است.

شلنگ قلیان: این بخش نقش بسیار مهمی در کشیدن  قلیان ایفا می‌کند و مسئول انتقال دود تنباکو به دهان مصرف کننده است. جنس شلنگ‌های خوب قلیان از سیلیکون است. انعطاف پذیری زیاد، استحکام بالا و مقاومت در برابر حرارت و اشعه‌های مضر خورشید از ویژگی‌های شلنگ قلیان با کیفیت است. شلنگ به قسمت بدنه قلیان متصل می‌شود.

3- انواع قلیان

قلیان برنجی: میانه این قلیان از فلز برنج ساخته شده است. روی میانه بعضی از قلیان‌های برنجی کنده‌کاری‌های بسیار زیبایی انجام شده است. قلیان‌های برنجی کنده‌کاری شده جزء صنایع دستی ایرانی نیز به شمار می‌روند و در دسته قلیان‌های گران‌قیمت قرار می‌گیرند‌.

قلیان عربی: این نوع قلیان با مدل‌های ایرانی متفاوت است. قلیون عرب‌ها دو قپه دارد و در بین لوازم جانبی استفاده شده در آن، جزئی به نام یخدان نیز به چشم می‌خورد.

قلیان چوبی: تمام اجزای این قلیان با استفاده از چوب ساخته شده‌اند. روی قلیان چوبی از هنر اصیل خاتم‌کاری استفاده می‌شود و زیبایی قلیان چوبی چند برابر می‌شود. قلیان‌های خاتم‌کاری شده نیز مانند نوع برنجی حکاکی شده آن جزء صنایع دستی ایران به شمار می‌رود و دارای قیمت بالایی هستند‌.

قلیان شیشه‌ای یا کریستالی: اجزای ساخته این نوع قلیان از شیشه و کریستال در رنگ‌های مختلف ساخته شده‌اند. به دلیل تنوع در جنس قلیان‌های کریستالی قیمت‌های آن نیز متفاوت است‌.

قلیان‌های فانتزی: سایز این قلیان‌ها نسبت به انواع دیگر کوچکتر است و بیشتر به عنوان دکوری استفاده می‌شوند. همچنین به دلیل کوچک بودن و آسان بودن حمل و نقل در مسافرت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. قیمت قلیان‌های فانتزی با توجه به جنس اجزای آن با هم متفاوت است‌.

قلیان شارژی: این نوع قلیان دستگاه کوچک و کم حجمی است که برای ترک قلیان سنتی و کاهش عوارض آن اولین بار توسط کشور چین اختراع شد. در قلیان شارژی به جای تنباکو از مایعی استفاده می‌شود که دارای رایحه تنباکوهای میوه‌ای و بدون نیکوتین است‌. پس از برخورد این مایع با المنت‌های گرم شده قلیان شارژی، دودی ایجاد می‌شود که با پک زدن وارد دهان مصرف کننده می‌شود.

4- عوارض قلیان

عامل اصلی انتقال بیماری‌های ویروسی و تنفسی مانند هپاتیت A ، هپاتیت B  و کرونا استفاده از شلنگ مشترک بین مصرف‌کنندگان قلیان است. قلیان مضرتر از سیگار است زیرا حجم دودی که از کشیدن قلیان وارد ریه‌ها می‌شود، چندین برابر حجم دود سیگار است. بالا بردن فشار و سکته‌های قلبی یکی دیگر از عوارض قلیان به شمار می‌رود. مونوکسیدکربنی که از سوختن زغال حاصل می‌شود، باعث کاهش اکسیژن خون شده و با بالا بردن تری گلیسیرید خون حتمال سکته را بالا می‌برد. کشیدن قلیان در خواب افراد نیز اختلال ایجاد می‌کند. رفلاکس معده، سرطان‌های دستگاه گوارش، سو هاضمه، زخم معده، کند شدن روند بهبود زخم، پوکی استخوان، سرطان‌های مری، معده، ریه، کبد، دهان، روده بزرگ و حنجره از دیگر مضرات کشیدن قلیان هستند. نیکوتین موجود در قلیان علاوه بر ایجاد این بیماری‌ها بر روی عملکرد جنسی مردها نیز تاثیر منفی می‌گذارد. دود تنباکو در رگ‌های وریدی اندام تناسلی آقایان نشست کرده و تولید اسپرم را مختل می‌کند. ناباروری و عدم کیفیت اسپرم‌ها از دیگر پیامدهای مصرف قلیان هستند. در سال‌های اخیر مصرف قلیان در بین خانم‌ها و دخترهای جوان نیز مرسوم شده است. طبق تحقیقات انجام شده مادران قلیانی، نوزادانی نارس به دنیا می‌آورند. نوزادان مادران قلیانی از لحاظ تنفسی دچار دیسترس‌های تنفسی و مرگ‌های ناگهانی می‌شوند. احتمال سقط جنین نیز بالا می‌رود. با توجه به این‌که با عوارض قلیان آشنا شدید، بهتر است هر چه زودتر اقدام به ترک کنید و سلامتی خود را به خطر نیندازید.

در این مقاله شما را با قلیان، اجزای قلیان، انواع قلیان و عوارض قلیان آشنا کردیم. امیدواریم از خواندن این مطلب لذت برده باشید.