تنباکو یا توتون گیاهی است که ابتدا در قاره آمریکا کشف شد و به مرور زمان به دلیل محبوبیت و مصرف زیاد، در تمام نقاط جهان کشت میشود. در واقع تنباکو همان برگهای پهن و خشک شدهی گیاه توتون میباشد. تنباکو دارای مقادیر زیادی نیکوتین است و دود حاصل از سوزاندن آن توسط مصرفکنندگان تدخین و استنشاق میشود. برای کشیدن برگهای توتون آن را به دو صورت استفاده میکنند. عدهای آن را به صورت سیگار برگ مصرف میکنند و عدهای دیگر تنباکو را در سری دستگاهی به نام قلیان قرار داده و با کمک حرارت زغال دود آن را وارد ریههای خود میکنند. ارتفاع گیاه تنباکو بین پانزده سانتیمتر تا یک متر میباشد. پهنای برگهای حاوی شیره چسبندهی آن نیز حدود نیم است. اولین کسانی که از تنباکو استفاده کردند، سرخپوستهای آمریکایی بودند. آنها تنباکو را یک گیاه مقدس قلمداد میکردند و معتقد بودند کشیدن تنباکو آنها را به عالم ارواح میبرد. کشت تنباکو باعث پیشرفت اقتصاد ایالات متحده آمریکا، چین، کوبا و هند شده است. طبق تحقیقات کارشناسان حدود یک میلیارد از کل جمعیت جهان، تجربه استفاده از تنباکو را دارند. سازمان جهانی بهداشت نیز اعلام کرده که مهمترین عامل مرگ و میر قابل پیشگیری در جهان استفاده از توتون یا همان تنباکو است. همانطور که اشاره شد تنباکو حاوی نیکوتین است ولی با تولید تنباکوهای میوهای میزان مضرات تنباکو چند برابر افزایش یافته است. در هنگام خرید تنباکو باید به شرکت تولیدکننده، مواد تشکیلدهنده و تاریخ تولید و انقضای آن توجه کنید. در این مقاله قصد داریم درباره انواع تنباکو، فرق توتون و تنباکو، مضرات تنباکو، فواید تنباکو در طب سنتی و نکات مهمی که در هنگام خرید باید به آنها توجه کرد، صحبت کنیم. برای کسب اطلاعات مهم در زمینه تنباکو تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
همانطور که در مقدمه مقاله اشاره کردیم، توتون گیاهی است با برگهای پهن که امروزه در تمام مناطق جهان کشت میشود. این گیاه به دلیل داشتن نیکوتین اعتیاد آور بوده و بوی مخصوصی از خود متصاعد میکند. توتون به عنوان داروی گیاهی برای درمان بعضی از بیماریها کاربرد دارد. در این گیاه پروتئین مخصوص و کمیابی وجود دارد که باعث قوی شدن سیستم ایمنی بدن میشود. رایجترین توتونهای موجود در بازار شامل توتون پادشاه ترکیه، کاپیتان بلک، رشتهای، کردستان، خزر، معطر، باسما و… میباشند. به برگهای خشک شده توتون، تنباکو میگویند. تنباکو برای کشیدن قلیان، پیپ و سیگار کاربرد دارد. نیکوتین موجود در تنباکو باعث اعتیاد میشود و در بدن فرد مصرف کننده عوارضی مانند بیحالی، سردرد، سرگیجه و خستگی ایجاد میکند.
یکی از جدیدترین نوع تنباکوها که امروزه در بین جوانان طرفداران بسیار زیادی پیدا کرده، تنباکوی میوهای میباشد. تنباکوهای میوهای برای اولین بار توسط کشورهای عربی تولید شد و سپس در بین بقیه کشورهای مصرفکننده قلیان گسترش یافت. در ساخت این تنباکو از مواد شیمیایی، اسانس و گلسیرین و تنباکوهای کپک زده مانده در انبارها استفاده میشود. دارای طعمهای تلخ، شیرین، سبک و سنگین بوده و اسانسهای متنوعی برای تمام سلیقهها دارد. تنباکوهایی با طعم دو سیب، نعناع، لیمو، پرتقال، موز، دارچین، آلبالو، انگور بیشترین طرفدار را دارند. تنباکوی دو سیب سنگینترین طعم تنباکوی میوهای به شمار میرود. افراد پس از استعمال تنباکوی دوسیب دچار دلشوره و استرس مزمن میشوند. تنباکوی نعناع نیز به عنوان سبکترین تنباکوی میوهای معروف شده است. معمولا کسی تنباکوی نعناع را به تنهایی استفاده نمیکند و همواره آن را با یکی از طعمهای گرم مخلوط میکنند. مضرات تنباکوی میوهای از تمام انواع تنباکو بیشتر است زیرا علاوه بر نیکوتین مواد شیمیایی و سرطانزا نیز در ترکیبات آن وجود دارد.
یکی از تنباکوهای اصیل و پرطرفدار ایران، تنباکوی خوانسار میباشد. همانطور که از اسم آن پیداست این تنباکو در شهر خوانسار کشت میشود. در تهیه تنباکوی خوانسار هیچ گونه اسانس و مواد نگهدارهای به کار نمیرود. مهمترین ویژگی این تنباکو گیرایی زیاد و دود کم آن است. افراد تازه کار برای کشیدن قلیان نباید از تنباکوی خوانسار استفاده کنند، زیرا به دلیل گیرایی بالای آن دچار سردرد، حالت تهوع و سرگیجه خواهند شد. مهمترین فرق تنباکوی خوانسار با تنباکوهای دیگر این است که هنگام آماده کردن قلیان با این تنباکو، زغال باید به طور مستقیم با آن تماس پیدا کند.
یکی دیگر از تنباکوهای پرطرفدار و قدیمی در بین ایرانیان تنباکوی برازجان است. این تنباکو پس از تنباکوی خوانسار در رتبه دوم محبوبیت قرار گرفته و در شهر برازجان کشت میشود. اصلیترین دلیل محبوبیت این تنباکو مزه تند و شیرین و دود غلیظ آن میباشد. تمام اجزای تنباکوی برازجان اعم از ساقه و برگ مورد استفاده قرار میگیرد. همانند تنباکوی خوانسار در تولید تنباکوی برازجان نیز از مواد افزودنی و اسانس استفاده نمیکنند. دود غلیظ و زیاد تنباکوی برازجان برای قلیانیهای مبتدی مضر است و آنها را دچار سرگیجه و سردرد میکند. به همین دلیل توصیه میشود که مبتدیها حتیالامکان از تنباکوی خوانسار و برازجان مصرف نکنند.
اماده سازی تنباکوهای سنتی خوانسار و برازجان به سه روش کلی انجام میشود. این سه روش شامل روش خشک، روش نمدار و روش شرابی میباشد. در روش خشک تنباکوها را داخل یک صافی ریخته و به مدت چند ثانیه کوتاه زیر آب قرار میدهند و در پایان آب تنباکو را توسط فشار دادن با دست میگیرند. در روش نمدار نیز تنباکوها را به مدت دوازده ساعت در داخل ظرف پر از آب خیس میکنند تا زهر آن به طور کامل به داخل آب بریزد. سپس آب آن را با فشار دست میگیرند و در سری قلیان استفاده میکنند. آخرین روش که روش شرابی نام دارد به این صورت است که تنباکوها را به مقدار مورد نیاز در داخل سری قلیان قرار داده و روی آن آب میریزند. در حین ریختن آب باید انگشت خود را زیر سوراخ سری قرار دهند تا آب داخل تنباکو از آن خارج نشود. سپس با احتیاط سری را در جای خود روی قلیان قرار میدهند. حالا آبی که با طعم تنباکو آغشته شده از طریق بدنه به داخل کوزه قلیان میریزد.
معمولا افرادی که جزء مصرفکنندگان حرفهای قلیان هستند، در هنگام خرید تنباکو مهارت بیشتری نسبت به افراد مبتدی دارند. آنها به خوبی میدانند که کدام برند تمام ویژگیهای یک تنباکوی خوب را دارد. ویژگیهای یک تنباکوی خوب عبارتند از: دود کافی، عطر دلپذیر و گیرایی بالا. با توجه به این خصوصیات باید به دنبال خرید تنباکوی با کیفیتی باشید که از بهترین مواد اولیه تشکیل شده و در مراحل ساخت آن تمام نکات بهداشتی نیز رعایت شده باشد. یکی از فاکتورهای ضروری هنگام خرید تنباکو، توجه به مهر تایید سلامت و بهداشت و علامت استاندارد میباشد. حتیالامکان سعی کنید از برندهای ساخته شده در ایران خریداری کنید زیرا مراحل ساخت آنها نسبت به برندهای خارجی مطمئنتر است. یکی از پرطرفدارترین برندهای تولیدکننده تنباکو در ایران شرکت هوکافروتز است. محصولات این شرکت دارای کیفیت عالی هستند و ضرر کمتری دارند. امروزه بازار تنباکوهای تقلبی داغ است و افراد سودجو با تولید تنباکوهای غیر بهداشتی در کارگاهها و با کپیبرداری از بستهبندی برندهای معروف سعی در اغفال مصرف کنندگان دارند. در هنگام خرید تنباکو حتما به این نکته توجه داشته باشید و محصول مورد نظر خود را از فروشگاههای معتبر دارای مجوز خریداری کنید. قیمت تنباکو یکی دیگر از فاکتورهایی است که هنگام خرید تنباکوهای مختلف، توسط مشتری باید بررسی شود. هرگز نباید گول ارزان بودن یک تنباکو را بخورید. زیرا معمولا برای بازارگرمی و جذب مشتری بیشتر تنباکوهای تقلبی را با قیمتهای ارزانتر به بازار عرضه میکنند.
مصرف قلیان در سالهای اخیر بسیار شایع شده و به دلیل باور غلط کمخطر بودن تنباکو نسبت به سیگار، روز به روز به تعداد افراد قلیانی اضافه میشود. طبق مطالعات انجام شده مصرف هر بار قلیان دودی معادل 88 نخ سیگار وارد بدن انسان میکند. حجم نیکوتینی که از طریق کشیدن قلیان وارد ریه میشود بسیار فراتر از سیگار است. نمیتوان مضرات تنباکوهای سنتی مانند تنباکوی خوانسار و تنباکوی برازجان را نادیده گرفت اما عوارض کشیدن این تنباکوها از تنباکوهای میوهای خیلی کمتر است. با کشیدن قلیان مقادیر بسیار زیادی از گاز سمی مونوکسیدکرین وارد بدن میشود. این گاز مانع از رسیدن اکسیژن به بدن شده و آثار مخربی روی مغز، قلب و ریهها برجای میگذارد. خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و فشار خون بالا در افراد مصرف کننده تنباکو زیاد است. مواد شیمیایی موجود در تنباکو نیز حاوی سموم سرطانزا هستند. ابتلا به سرطانهای ریه، خون، کبد، دهان، پانکراس، مثانه، معده و… نیز از دیگر مضرات تنباکو به شمار میروند. پیری زودرس پوست، پوکی استخوان به دلیل کاهش استحکام استخوانها و عدم جذب کلسیم، یائسگی زودهنگام را نیز میتوان از ضررهای تنباکو عنوان کرد. افراد قلیانی معمولا از لحاظ سلامت دهان و دندان نیز به مشکلات فراوانی برمیخورند. این مشکلات شامل دندانهای زرد و پوسیده، آب دهان فاسد، بوی بد دهان، عفونت لثه و سرطان دهان هستند. هرگاه در بدن یک فرد معتاد به کشیدن قلیان زخمی ایجاد شود، با سرعت بسیار کمی بهبود پیدا میکند. زیرا مواد سمی داخل دود تنباکو از بهبود سریع زخمها جلوگیری میکند. اگر به صورت یک فرد مصرفکننده تنباکو با دقت نگاه کنید، علاوه بر چین و چروکهای ایجاد شده روی پوست او، حلقه سیاهی دور چشم مشاهده خواهید کرد. سیاهی دور چشم به خاطر کمخوابیهایی است که به دلیل کشیدن قلیان ایجاد شده است. ناباروری مردان و زنان در افراد قلیانی شایعتر است. نیکوتین و مواد سمی تنباکو روی کیفیت و تعداد اسپرمها و تخمکها تاثیر منفی میگذارد. نوزادان متولد شده از مادران قلیانی معمولا وزن بسیار کمی دارند و اغلب دچار مشکلات تنفسی و مرگ ناگهانی در خواب میشوند. بیماریهای عفونی مانند کرونا، سرماخوردگی و هپاتیت توسط استفاده مشترک از شلنگ قلیان منتقل میشوند.
هدف بعضی از افراد از خرید تنباکو استعمال آن توسط قلیان نیست بلکه به دلیل فواید آن است. شاید بپرسید تنباکو چه فوایدی میتواند داشته باشد؟ گیاه تنباکو در کنار تمام مضراتی که دود آن دارد، دارای خاصیتها و فواید زیادی است. میزان پروتئین و اسید آمینه موجود در آن از سویا بیشتر و با شیر برابر است، به همین دلیل برخی از پروتئینهای انرژی زا را از آن تولید میکنند. جوشانده این گیاه در درمان درد مفاصل و رماتیسم کاربرد دارد. همچنین به عنوان ضماد بی حسی اعضا نیز استفاده میشود. شستشوی مبهل با جوشانده تنباکو باعث میشود که ترشحات عفونی آن درمان شود. از خاکستر تنباکو برای بهبود زخمهای تازه کمک میگیرند. در طب سنتی کشور چین تنباکو برای درمان مارگزیدگی، اسهال خونی و سردردهای میگرنی مورد استفاده قرار میگیرد. موهایی را که مبتلا به شپش باشند، میتوان با آب برگ تنباکوی خیس شده ماساژ داد تا تمام شپشها به طور کامل نابود شوند. ناگفته نماند که عصاره برگ تنباکو دارای خواص ضد کچلی میباشد. اخیرا محققان پس از مطالعات روی گیاه تنباکو به این نکته پی بردند که در گیاه تنباکو پروتئینی وجود دارد که به مقدار بسیار محدودی در کلیهها ساخته میشود. این پروتئین دارای خواص ضد التهابی است و سیستم ایمنی بدن را تقویت میکند. در ساخت داروهای پیشگیریکننده از بیماریهای دیابت، عفونی، ایدز، آرتروز، سکته مغزی، زوال عقل، قارچ و سرطان از این پروتئین باارزش استفاده میشود. یک نوع تنباکو به نام Arnica montana در طب سنتی خواص دارویی دارد. این تنباکوی کوهی حتما باید زیر نظر پزشکان طب سنتی مصرف شود زیرا دارای نوعی ماده سمی خطرناک است. این گیاه به دلیل خاصیت ضدالتهابی برای معالجه بیماری مفصلی آرتریت تجویز میشود. از عصاره تنباکوی کوهی میتوان به عنوان ضد آفتاب و ضد جوش و آکنه استفاده نمود. عصاره این گیاه در ترکیبات برخی از شامپوهای ضد ریزش و ضد شوره مو نیز وجود دارد.
در این مقاله شما را با تنباکو و انواع آن آشنا کردیم. در تیتر اول مقاله درباره فرق توتون و تنباکو صحبت کردیم. در تیتر دوم توضیح دادیم که تنباکوهای مورد استفاده در ایران شامل تنباکوی میوهای، تنباکوی خوانسار و تنباکوی برازجان هستند. در تیتر سوم نکاتی را درباره فاکتورهای مهمی که در زمان خرید تنباکو باید به آنها توجه کرد، ذکر کردیم. در ادامه نیز درباره مضرات تنباکو و فواید تنباکو در طب سنتی صحبت کردیم. امیدواریم مطالعه این مقاله جامع و کامل شما را در زمان خرید تنباکو یاری کند و بتوانید بهترین تنباکو را خریداری کنید.